Mama w dobrym stylu

Seplenienie

Seplenienie(inaczej sygmatyzm) to najczęściej występująca  wada wymowy u dzieci oraz dorosłych. Najogólniej mówiąc sygmatyzm polega na nieprawidłowej artykulacji spółgłosek dentalizowanych (czyli szeregu głosek ciszących, syczących i szumiących) tj. s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź. Zaburzeniu może ulec artykulacja jednej, kilku lub kilkunastu głosek. Seplenienie powstaje najczęściej w okresie kształtowania się mowy dziecka. Dzieci naśladują mowę zasłyszaną od otoczenia, dlatego tak ważne jest dbanie o poprawność wymowy w towarzystwie dziecka i unikanie spieszczania słów (tzw. języka niań).

Sygmatyzm można podzielić na:

 1. parasygmatyzm (substytucje głosek), czyli zastępowanie jednych głosek dentalizowanych innymi, realizowanymi prawidłowo.

2. mogisygmatyzm (elizje, czyli opuszczenie dźwięku). Głoski dentalizowane w ogóle nie są realizowane przez dziecko, nie istnieją w jego systemie fonetycznym (przykład: szafa – afa)

3. sygmatyzm właściwy (seplenienie właściwe). Polega na nieprawidłowej (zdeformowanej) wymowie głosek dentalizowanych. Deformacje są wynikiem zmiany miejsca artykulacji głosek, co powoduje zniekształcenie ich brzmienia.

W zależności od miejsca, w którym powstaje wadliwa artykulacja, wyróżnia się wiele typów seplenienia właściwego:

- międzyzębowe
Przy artykulacji głosek dentalizowanych (niektórych lub wszystkich) język wsuwa się między zęby w linii środkowej lub bocznej. W taki sam sposób mogą być wypowiadane głoski : t, d,  n.

-przyzębowe
Charakteryzuje się płaskim ułożeniem przodu języka, który zbyt mocno przylega do wewnętrznej strony siekaczy. Nie tworzy się wzdłuż języka rowek i dlatego powietrze przechodzi szerokim strumieniem. W efekcie brzmienie głosek jest przytępione, szmer powstający na krawędziach dolnych siekaczy jest osłabiony lub w ogóle się nie pojawia.

-wargowo – zębowe
Język nie bierze udziału w artykulacji. Bardzo wąska szczelina tworzy się między dolną wargą, a górnymi siekaczami. Wytworzony dźwięk podobny jest do ostro brzmiącego: -  w, f.

-boczne
Artykulacja polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka, szczelina nie tworzy się w linii środkowej lecz z boku przy kłach, zębach przedtrzonowych lub trzonowych. Rozróżniamy seplenienie boczne: prawostronne, lewostronne, obustronne.

-świszczące
Cechuje się bardzo ostrym brzmieniem głosek dentalizowanych, które powodują silny prąd powietrza powstały w wyniku utworzenia się głębokiego rowka wzdłuż linii środkowej języka.

Z wszystkich wymienionych rodzajów tej wady u dzieci najczęściej występuje sygmatyzm międzyzębowy. Charakteryzuje się on wsuwaniem języka między zęby w linii środkowej lub z boku. Żuchwa jest opuszczona co uniemożliwia zbliżenie górnych i dolnych zębów(a jest to konieczne do prawidłowej wymowy głosek zębowych)

Przyczyny sygmatyzmu:

Przyczyny mogą być różne w zależności od indywidualnych uwarunkowań. Wśród tych  najczęściej występujących wymienia się:

- nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych (zbyt duży lub zbyt gruby język, krótkie wędzidełko podjęzykowe, rozszczep podniebienia)oraz niska sprawność tych narządów

- zbyt długie karmienie dziecka butelką(zamiast łyżeczką), stosowanie smoczka, ssanie palca przez dziecko

- problemy ze słuchem

- częste choroby górnych dróg oddechowych

-  nieprawidłowy wzorzec wymowy z okresu dziecięcego

-  wady zgryzu

- utrwalenie się niemowlęcej pozycji języka, czyli spoczynkowej, zalegającej dno jamy ustnej

W czasach, gdy seplenienie jest najczęstszą wadą wymowy występującą u dzieci,
a czasem utrwalającą się na długie lata życia, warto dbać o właściwą profilaktykę logopedyczną. Jeżeli więc cokolwiek zaniepokoi Was-rodziców w mowie dziecka proponuję skontaktować się ze specjalistą logopedą, który zdiagnozuje i dobierze odpowiednie ćwiczenia.

Ćwiczenia języka:

   1. Wysuwanie języka do przodu oraz chowanie go w jamie ustnej przy szeroko otwartych ustach.

2. Unoszenie języka na górną wargę – język wąski i szeroki ( usta szeroko otwarte). Ćwiczenia wykonujemy bez pomocy dolnej wargi.

3. Oprzeć czubek języka o dolne zęby, język wybrzuszyć tak aby górne zęby skrobały grzbiet języka.

4. Język wysunąć do przodu. Zwinąć go w trąbkę ( rulonik ).

5. Unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego.

6. Przesuwanie językiem po wewnętrznej stronie zębów górnych i dolnych.

7. Oblizywanie zębów (ich strony zewnętrznej ruchem okrężnym). Oblizywanie warg ruchem okrężnym – ust szeroko otwarte.

8. Mlaskanie czubkiem języka i środkiem języka. Przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach. 

***

Artykuł owy opublikowany został w majowym wydaniu gazetki internetowej "NASZE SZKRABY"

z którą współpracuje pisząc artykuły logopedyczne oraz podsuwam rodzicom pomysły na "inną" kanapkę:)

Tym razem na talerzu kanapki lodowe,smaczne i zdrowe :)

chleb pełnoziarnisty,rzodkiewka,jajko,ser żółty,szynka,szczypior,masło